De hielprik

De hielprik is een screeningstest voor pasgeborenen om 17 zeldzame erfelijke ziektes op te kunnen sporen. Er wordt met een prikje in de hiel van je baby een paar druppels bloed afgenomen. De deelname is vrijwillig, maar bijna alle ouders in Nederland laten de hielprik uitvoeren: zo’n 99,8%.

Waarom een hielprik?

De hielprik is in 1974 geïntroduceerd. Dat gebeurde vanaf die tijd niet alleen in Nederland maar ook in andere westerse landen. In het begin werd het bloed alleen onderzocht op het de aanwezigheid van de stofwisselingsziekte PKU. Later kwamen daar ook andere onderzoeken bij zoals in 1981 CHT. Sinds 2015wordt het bloed van je baby onderzocht op 31 zeldzame aandoeningen.

Hoewel de hielprik op basis van vrijwillige deelname is, is het in het belang van je baby’s gezondheid raadzaam om de test af te laten nemen. Door middel van bloedonderzoek kan namelijk worden bepaald of je kindje een zeldzame erfelijke ziekte heeft. Deze ziektes zijn niet te genezen, maar wel goed te behandelen. Als deze ziektes vroeg worden vastgesteld, kan er vroeg met een behandeling gestart worden. Dit beperkt de schade die deze ziektes tot gevolg hebben voor je baby.

Het bloed wordt onderzocht op een schildklierziekte, een bijnierziekte, sikkelcelziekte, taaislijmziekte en een aantal stofwisselingsziektes. Het RIVM biedt informatie over de ziektes die opgespoord kunnen worden met de hielprik.

Uitbreiding hielprik

In de komende jaren zal het aantal ziektes waarop getest wordt door middel van de hielprik uitgebreid worden. Het doel is om tussen 2018 en 2022 nog 12 zeldzame aandoeningen op te nemen in de test. Zo is in april 2018 als proef de zeldzame immuunziekte SCID toegevoegd aan de test. Als alle 12 aandoeningen zijn toegevoegd, kunnen zo’n 20 tot 40 extra pasgeborenen met een ernstige aandoening worden opgespoord.

Wat moet jij voor de hielprik regelen?

Meestal in de 1e week van je kraamweek zal er via de thuiszorg een afspraak met je gemaakt worden. Je baby wordt natuurlijk geregistreerd in het geboorteregister en vanuit daar worden ook al gekoppelde instanties geïnformeerd over jouw nieuwe wereldburger. Zo weet de thuiszorg/het consultatiebureau dat ze met jou contact moeten opnemen. Veelal zal ook de verloskundige al bij je aangeven dat er voor de hielprik contact met je opgenomen gaat worden.

We hebben eigenlijk nog nooit gehoord dat de hielprik vergeten wordt. Mocht dit bij jou wel gebeuren geef dit dan even aan bij je verloskundige of kraamhulp. Zij kunnen je in contact brengen met de juiste persoon.

Er zijn geen kosten verbonden aan de hielprik.

Hoe gaat de hielprik in zijn werk?

Als moeder zijnde ben je vaak een beetje zenuwachtig voor deze prik. Het is een vervelende gedachte dat men in je baby gaat prikken. Toch is het noodzakelijk dat de hielprik plaatsvindt. Met deze prik kan men al vroegtijdig ziektes ontdekken zodat er al op jonge leeftijd actie genomen kan worden. Hou deze gedachte in je achterhoofd al men voor de hielprik komt.

Degene die de hielprik komen afnemen zijn ervaren. Zij doen dit de hele dag door dus ze weten wat ze doen. Allereerst maken ze het voetje van je baby warm. Mijn kraamhulp had bij mijn winterse baby het badje vlak voor het bloedprikken gepland zodat er sprake was van een goede bloeddoorstroming. Je kan ook met een warm washandje of warme hand het voetje iets meer verwarmen. Het is handig als jij je kindje tegen je aan houdt zodat je je kindje snel kan troosten. Voor de prik wordt het voetje ontsmet. Met een klein naaldje wordt er in het voetje van je baby geprikt. Er komt dan een klein druppeltje bloed wat op een speciaal kaartje wordt gestreken. Dit kaartje wordt opgestuurd voor onderzoek.

Je kan dit onderzoek vergelijken met bloedprikken in je vinger. Ook dan krijg je een klein prikje en komt er maar een enkele druppel bloed uit je vinger. Dit geldt ook voor de hielprik.

Uitslag en betrouwbaarheid

Als er niks verontrustends wordt gevonden, hoor je geen uitslag van de hielprik. Geen bericht is dus goed bericht! Als er wel iets wordt gevonden, hoor je dit binnen vier weken na de test van je huisarts. Er volgt een tweede hielprik. Wanneer ook deze positief is volgt een vervolgonderzoek in het ziekenhuis om te bevestigen of je baby daadwerkelijk een ernstige erfelijke ziekte heeft. De hielprik kan in uitzonderlijke gevallen aangeven dat je baby mogelijk één van de onderzochte ziektes heeft, terwijl na vervolgonderzoek blijkt dat dit niet het geval is. Deze screeningstest is dus niet 100% betrouwbaar. Daarom is vervolgonderzoek nodig.  Soms komt het voor dat er te weinig bloed is afgenomen of dat het op een of andere manier onbruikbaar is geworden. Dan zal er een tweede hielprik moeten worden afgenomen.

Doet het pijn voor je baby?

Helaas kan de hielprik even onprettig zijn voor je baby. In de hiel zijn de aderen het makkelijkst te vinden omdat dit één van de best doorbloede plekken in het lichaam is. Daarom wordt het bloed bij de hiel geprikt. Helemaal pijnloos is een prikje nooit, maar het is snel en je baby zal snel weer herstellen.

Meer informatie: RIVM